Về Đại hội XIX Đảng Cộng sản Trung Quốc

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIX của Đảng Cộng sản Trung Quốc  đã diễn ra từ ngày 18 đến 24/10/2017 tại Bắc Kinh.

Đại hội không những là sự kiện hết sức quan trọng trong đời sống chính trị của Trung Quốc diễn ra 5 năm một lần, mà còn là tiêu điểm của dư luận quốc tế bởi tầm ảnh hưởng to lớn của nó. Hơn thế nữa, Đại hội lần này có ý nghĩa đặc biệt so với các Đại hội trước đó.

Thời điểm lịch sử

Đây là Đại hội cuối cùng kết thúc chặng đường lịch sử 100 năm đầu của Đảng Cộng sản Trung Quốc, bắt đầu một nhiệm kỳ giao thời giữa 100 năm thứ nhất với 100 năm thứ hai. Đây cũng là Đại hội cuối cùng khi Trung Quốc tiến tới mục tiêu “xây dựng toàn diện xã hội khá giả” vào năm 2020. Mặt khác, thế hệ lãnh đạo thứ 5 của Đảng Cộng sản Trung Quốc do Tổng Bí thư Tập Cận Bình làm hạt nhân đã cầm quyền được nhiệm kỳ thứ nhất 5 năm. Những gì đã làm 5 năm qua dù lớn cũng chỉ là bước đầu. Đường lối của Đại hội XVIII là do Ban lãnh đạo nhiệm kỳ XVII dự thảo, qua một nhiệm kỳ thực hiện, từ thành quả và kinh nghiệm thực tiễn sẽ định ra bước đi tiếp theo như thế nào, đó mới chính là do Ban lãnh đạo thế hệ thứ 5 này vạch ra và thể hiện tại Đại hội XIX.

Nhìn lại 5 năm qua, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã làm được nhiều việc trong nước mà người dân Trung Quốc mong đợi, đã giải quyết nhiều vấn đề tồn đọng trong gần 40 năm cải cách mở cửa mà trước đó không giải quyết được hoặc giải quyết chưa tốt, như vấn đề chống tham nhũng, chuyển đổi mạnh mẽ phương thức phát triển, thu hẹp một phần khoảng cách giàu nghèo, giảm lượng thất nghiệp v.v... Nhưng mâu thuẫn và vấn đề vẫn chồng chất, những khó khăn cũ chưa thể giải quyết hết những vấn đề mới lại xuất hiện. Đại hội này là dịp Đảng Cộng sản Trung Quốc nhìn nhận những chướng ngại đó một cách toàn diện và vạch ra phương châm, giải pháp để tiếp tục phát triển.

Dấu mốc quan trọng trong lộ trình phát triển của Trung Quốc

Từ chủ đề của Đại hội, có thể nhìn thấy một cách khái quát nội dung và ý nghĩa của Đại hội lần này: Không quên tâm nguyện ban đầu, ghi nhớ sứ mệnh, giương cao ngọn cờ vĩ đại chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, quyết thắng hoàn thành xây dựng toàn diện xã hội khá giả, giành thắng lợi vĩ đại của chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc thời đại mới, phấn đấu bền bỉ vì thực hiện giấc mơ Trung Quốc phục hưng vĩ đại dân tộc Trung Hoa.

Ý nghĩa quan trọng hàng đầu của Đại hội XIX Đảng Cộng sản Trung Quốc là đã xác định vị trí lịch sử mới của đất nước - Trung Quốc đã bước vào một thời đại mới. Tức là sau gần 70 năm xây dựng đất nước và gần 40 năm cải cách mở cửa, quốc gia này đã chuyển giai đoạn phát triển mới.

Báo cáo cũng chỉ rõ, các giai đoạn có tính lịch sử từ thời cận đại đến nay là từ một Trung Quốc nghèo nàn lạc hậu đã “đứng lên”, sau đó đã “giàu lên” và nay vào giai đoạn “mạnh lên”. Xét về lý luận, 40 năm cải cách mở cửa vừa qua là quá trình chuyển hóa về lượng, đến nay họ đã khẳng định thời điểm lượng biến thành chất. Không còn một Trung Quốc nghèo nàn lạc hậu nữa, đây là một Trung Quốc đã giàu lên và đang bước vào “thời đại mới”, Trung Quốc đang mạnh lên.

Báo cáo chính trị của Đại hội đã xác định rõ, mâu thuẫn chủ yếu của xã hội Trung Quốc đã thay đổi từ “mâu thuẫn giữa nhu cầu vật chất văn hoá ngày càng tăng của nhân dân với sức sản xuất xã hội lạc hậu” chuyển hóa thành “mâu thuẫn giữa nhu cầu về cuộc sống tốt đẹp ngày càng tăng của nhân dân với sự phát triển không cân đối, không đầy đủ”. Điều này phản ánh những thay đổi cơ bản của xã hội Trung Quốc sau gần 40 năm cải cách mở cửa. Thứ nhất, nhu cầu của người dân không đơn giản là cuộc sống ấm no, mà còn cao hơn, rộng hơn, đó là một “cuộc sống tốt đẹp”. Ngoài nhu cầu vật chất văn hóa ra, các nhu cầu như dân chủ, công bằng, chính nghĩa, an toàn, môi trường sinh thái v.v... đều không ngừng tăng lên. Thứ hai, sức sản xuất xã hội của Trung Quốc đã phát triển ở mức cao hơn, không còn trình độ lạc hậu như ngày xưa, có nhiều mặt đã đứng hàng đầu thế giới. Thứ ba, vấn đề nổi cộm hơn là tình trạng phát triển không cân đối, không đầy đủ trở thành nhân tố ràng buộc chủ yếu đối với việc đáp ứng nhu cầu về cuộc sống tốt đẹp ngày càng tăng lên của người dân.

Quá trình cách mạng là quá trình giải quyết mâu thuẫn xã hội. Việc xác định chính xác mâu thuẫn chủ yếu của xã hội có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Công cuộc cải cách mở cửa của Trung Quốc đến nay về cơ bản đã giải quyết được mâu thuẫn chủ yếu mà khi bắt đầu cải cách mở cửa Đảng Cộng sản Trung Quốc đã xác định. Đến nay, mâu thuẫn đã chuyển hóa, tư tưởng chỉ đạo, phương châm phát triển, nhiệm vụ xây dựng v.v... cũng thay đổi theo.

Tư tưởng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc thời đại mới của Tập Cận Bình

“Chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc” bắt đầu hình thành từ những năm đầu cải cách mở cửa. Nội hàm của khái niệm này lần đầu tiên được trình bày một cách hệ thống tại Đại hội XIV Đảng Cộng sản Trung Quốc năm 1992. Gọi là “đặc sắc” có nghĩa là bản sắc riêng có. Cuối những năm 70 của thế kỷ 20, Trung Quốc nhận thấy rằng mô hình chủ nghĩa xã hội phổ biến trên thế giới đã không thành công ở Trung Quốc, nên đã quyết định “đi con đường riêng của mình”, tức là điều chỉnh cho phù hợp với tình hình, đặc điểm và trình độ phát triển của Trung Quốc lúc bấy giờ. Bởi vậy mô hình này mang tên “chủ nghĩa xã hội mang đặc sắc Trung Quốc” (từ sau Đại hội XVI gọi là “chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc”). Trung Quốc coi đây là sản phẩm kết hợp giữa nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa xã hội khoa học với thực tế của Trung Quốc. Nó gồm hai bộ phận chủ yếu cấu thành là “con đường xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc” và “hệ thống lý luận chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc”. Trải nghiệm gần 40 năm cải cách mở cửa, kinh nghiệm thực tiễn và lý luận về chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc không ngừng được bổ sung, hoàn thiện. Đại hội XIX lần này khẳng định “tiếp tục giương cao ngọn cờ vĩ đại chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc” nhưng cũng xác định rõ “chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc thời đại mới”. Có thể hiểu rằng, chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc hiện nay không phải dành cho một Trung Quốc nghèo khó, sức sản xuất xã hội lạc hậu nữa, mà là cho một Trung Quốc đã giàu và đang mạnh lên. Hệ thống lý luận chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc gồm ba bộ phận là lý luận Đặng Tiểu Bình, tư tưởng quan trọng "ba đại diện" và quan điểm phát triển khoa học. Đại hội lần này đã bổ sung thêm nội dung mới, đó là “tư tưởng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc của Tập Cận Bình”. Điều lệ (sửa đổi) của Đảng do Đại hội XIX thông qua đã xác định tư tưởng này sẽ cùng với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Mao Trạch Đông, lý luận Đặng Tiểu Bình, tư tưởng quan trọng "ba đại diện" và quan điểm phát triển khoa học làm chỉ nam hành động của Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Nội dung chủ yếu của “tư tưởng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc thời đại mới” bao gồm nhiều lĩnh vực rộng lớn trong giai đoạn phát triển mới của Trung Quốc. Đó là xác định rõ các nội hàm như: nhiệm vụ chung kiên trì và phát triển chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, mâu thuẫn chủ yếu của xã hội Trung Quốc thời đại mới, bố cục tổng thể “năm trong một”[1] và bố cục chiến lược “bốn toàn diện”[2], mục tiêu chung đi sâu cải cách toàn diện, mục tiêu chung thúc đẩy quản lý đất nước theo pháp luật toàn diện, mục tiêu của Đảng xây dựng quân đội mạnh thời đại mới, nhiệm vụ quan trọng ngoại giao nước lớn đặc sắc Trung Quốc, đặc trưng bản chất nhất của chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc v.v... Cùng với tư tưởng chỉ đạo mới là một loạt nhiệm vụ mới đã được Đại hội đề ra, nhằm mục tiêu cuối cùng thực hiện “giấc mơ Trung Quốc” xây dựng thành công cường quốc hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa giàu mạnh, dân chủ, văn minh, hài hòa, tươi đẹp vào giữa thế kỷ XXI.

Lộ trình giai đoạn mới đã được xác định

Trong nhiệm kỳ 5 năm tới của Đảng, Trung Quốc sẽ hoàn thành mục tiêu chiến lược lớn thứ nhất vào năm 2020. Đó là xây dựng thành công toàn diện xã hội khá giả. Bởi vậy, Đại hội lần này bắt đầu định ra lộ trình đi đến hoàn thành mục tiêu lớn thứ 2 vào giữa thế kỷ. Lộ trình này kéo dài 30 năm, từ năm 2020 đến giữa thế kỷ, được chia làm 2 giai đoạn.

Giai đoạn một, năm 2020 đến 2035, trên cơ sở hoàn thành xây dựng toàn diện xã hội khá giả, phấn đấu thêm 15 năm để cơ bản thực hiện hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa. Ví dụ, thực lực kinh tế, thực lực khoa học công nghệ sẽ có bước nhảy vọt lớn, được xếp vào hàng đầu các quốc gia sáng tạo; quyền tham gia bình đẳng, phát triển bình đẳng của người dân được bảo đảm đầy đủ, cơ bản hoàn thành xây dựng nhà nước pháp trị, chính phủ pháp trị, xã hội pháp trị, chế độ các mặt hoàn thiện hơn, cơ bản thực hiện hiện đại hóa hệ thống quản trị và năng lực quản trị đất nước; trình độ văn minh xã hội đạt tới tầm cao mới, sức mạnh mềm văn hóa quốc gia tăng cường rõ rệt, ảnh hưởng của văn hóa Trung Hoa sâu rộng hơn; đời sống nhân dân giàu có hơn, tỉ lệ nhóm người có thu nhập trung bình nâng cao rõ rệt, khoảng cách phát triển giữa các vùng thành thị và nông thôn và chênh lệch mức sống cư dân được thu hẹp rõ rệt, cơ bản thực hiện đồng đều dịch vụ công cơ bản, toàn thể nhân dân cùng giàu có cất bước đi vững chắc; cơ bản hình thành bố cục quản trị xã hội hiện đại, xã hội vừa tràn đầy sức sống vừa hài hòa có trật tự; môi trường sinh thái có chuyển biển tốt căn bản, cơ bản thực hiện mục tiêu Trung Quốc tươi đẹp. Giai đoạn hai, từ năm 2035 đến giữa thế kỷ, trên cơ sở cơ bản thực hiện hiện đại hóa, phấn đấu thêm 15 năm, xây dựng Trung Quốc thành cường quốc hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa giàu mạnh, dân chủ, văn minh, hài hòa và tươi đẹp. Đến lúc đó, Trung Quốc sẽ hoàn thành mục tiêu chiến lược lớn thứ hai, trở thành quốc gia có sức mạnh tổng hợp quốc gia và tầm ảnh hưởng quốc tế dẫn đầu, cơ bản thực hiện toàn thể nhân dân cùng giàu có, nhân dân được hưởng cuộc sống hạnh phúc, yên lành hơn.

Những thách thức phía trước

Đại hội XIX đã phác họa ra một bức tranh Trung Quốc 30 năm tới đầy màu sắc rực rỡ với niềm tin vững chắc thực hiện thành công mục tiêu vĩ đại vào giữa thế kỷ XXI. Bên cạnh đó Đảng Cộng sản Trung Quốc cũng nhận biết rõ thách thức trên chặng đường phía trước không phải là ít. Đó là những khó khăn tích lũy nhiều năm do tốc độ phát triển quá nóng vẫn chưa giải quyết ổn thỏa, dẫn đến một nền kinh tế đồ sộ nhưng phát triển không cân đối, không đầy đủ, nhiều vấn đề về chất lượng và hiệu quả kinh tế chưa khắc phục được, môi trường sinh thái xuống cấp nghiêm trọng; chênh lệch giàu nghèo còn quá cao. Trong cải cách, việc chuyển đổi phương thức phát triển vẫn còn nhiều trở ngại, các thể chế chưa hoàn hảo. Công tác chống tham nhũng làm trong sạch Đảng tuy đã dành được nhiều thành quả nhưng trong lĩnh vực xây dựng đảng còn tồn tại không ít khâu yếu.

Đa số các nhà phân tích trong và ngoài nước Trung Quốc cũng đều nhận thấy rằng, khi Trung Quốc mạnh mẽ vươn ra thế giới, những chướng ngại mà họ đối mặt không hề nhỏ. Đó là tính chất bất ổn định và khó lường trên thế giới ngày càng nổi lên; xung đột chiến lược với các quốc gia, nhất là với các cường quốc; những điểm nóng khu vực và thế giới ảnh hưởng đến chiến lược phát triển của Trung Quốc không dễ dập tắt; đặc biệt là chướng ngại trên “vành đai và con đương” mà Trung Quốc đang triển khai cũng bất định./.